در عصر حاضر که تهدیدها و خطرات سایبری هر روز پیشرفته تر می شوند، برای امنیت شبکه دیگر نمی‌توان تنها به دیوارهای امنیتی سنتی و مدل‌ها و ساختار های قدیمی اعتماد کرد. بسیاری از حملات از داخل شبکه یا از طریق دستگاه‌های به ظاهر معتبر انجام می‌شوند و همین موضوع باعث شده است که سازمان‌ها به مدل‌های جدید و نوین امنیتی روی بیاروند. یکی از مهم‌ترین رویکردهای امنیتی که این روزها بسیار مورد توجه قرار گرفته، ساختار معماری زیرو تراست (Zero Trust) یا همان «اعتماد صفر» می باشد. در این مدل هیچ کاربر یا دستگاهی به‌طور پیش‌فرض قابل اعتماد نیست و دسترسی‌ها تنها پس از احراز هویت دقیق و کنترل مداوم داده‌ها انجام می‌شود.
زیرو تراست zero trust چیست?
Zero Trust یک مدل نوین امنیت سایبری است که بر پایه اصل «اعتماد نکن، همیشه بررسی کن» طراحی شده است. برخلاف روش‌های سنتی که کاربر یا دستگاه داخل شبکه را به صورت پیش‌فرض امن در نظر می‌گرفتند، در زیرو تراست هیچ موجودیتی قابل اعتماد نیست مگر اینکه به صورت مداوم احراز هویت و اعتبارسنجی شود. این رویکرد با استفاده از کنترل دسترسی دقیق، احراز هویت چند مرحله‌ای (MFA)، رمزنگاری داده‌ها و پایش مستمر فعالیت‌ها، امنیت شبکه را در برابر تهدیدات داخلی و خارجی افزایش می‌دهد. پیاده‌سازی این مدل به سازمان‌ها کمک می‌کند تا سطح حملات کاهش یافته و حفاظت از داده‌ها در محیط‌های ابری، کار از راه دور و استفاده از دستگاه‌های مختلف (مانند تین کلاینت و زیرو کلاینت) با بالاترین سطح امنیت انجام شود.
اصول کلیدی زیرو تراست
مدل امنیتی زیرو تراست بر پایه چند اصل کلیدی طراحی شده است که اجرای صحیح آن‌ها می‌تواند امنیت سازمان را به شکل چشمگیری افزایش دهد:
- عدم اعتماد پیش‌فرض (Never Trust, Always Verify)
هیچ کاربر، دستگاه یا اپلیکیشنی حتی در داخل شبکه قابل اعتماد نیست و باید همیشه هویت آن‌ها اعتبارسنجی شود. - اصل حداقل دسترسی (Least Privilege Access)
کاربران و دستگاه‌ها فقط به منابعی دسترسی دارند که برای انجام وظایفشان ضروری است، نه بیشتر. این اصل سطح حمله را به حداقل می‌رساند. - احراز هویت و مجوزدهی مداوم
در zero trust، احراز هویت تنها در ورود اولیه انجام نمی‌شود، بلکه به صورت مستمر در طول جلسه کاری بررسی می‌شود تا هرگونه فعالیت مشکوک شناسایی گردد. - تقسیم‌بندی شبکه (Micro-Segmentation)
شبکه به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم می‌شود تا در صورت نفوذ، مهاجم نتواند آزادانه به سایر قسمت‌ها دسترسی پیدا کند. - پایش و تحلیل مداوم رفتار کاربران و دستگاه‌ها
با مانیتورینگ مستمر فعالیت‌ها، هرگونه رفتار غیرعادی سریعاً شناسایی و از تبدیل شدن به تهدید جدی جلوگیری می‌شود.
اجرای این اصول به سازمان‌ها کمک می‌کند تا امنیت شبکه خود را ارتقا دهند و در برابر حملات پیچیده و تهدیدات داخلی مقاومت بیشتری داشته باشند.
نحوه عملکرد زیرو تراست
مدل امنیتی زیرو تراست بر اساس حذف اعتماد پیش‌فرض عمل می‌کند. در این رویکرد، هر بار که کاربر یا دستگاه قصد دسترسی به یک منبع سازمانی را دارد، ابتدا باید هویت و سطح دسترسی او به صورت دقیق بررسی شود. این فرآیند شامل احراز هویت چندمرحله‌ای (MFA)، بررسی وضعیت امنیتی دستگاه (مانند به‌روزرسانی بودن سیستم عامل یا فعال بودن آنتی‌ویروس) و تطابق با سیاست‌های امنیتی سازمان است.
پس از تأیید اعتبار، کاربر تنها به همان منبعی دسترسی پیدا می‌کند که برای انجام وظیفه‌اش نیاز دارد؛ نه بیشتر. در طول مدت استفاده نیز فعالیت‌ها به‌طور مداوم پایش می‌شوند و اگر هرگونه رفتار مشکوک یا غیرعادی مشاهده شود، دسترسی محدود یا قطع خواهد شد.
به این ترتیب، حتی اگر یک مهاجم موفق به عبور از یک لایه امنیتی شود، باز هم نمی‌تواند آزادانه در شبکه حرکت کند؛ چون هر درخواست جدید نیازمند اعتبارسنجی مجدد است. همین ویژگی باعث شده زیرو تراست به یکی از مؤثرترین مدل‌های امنیتی در برابر تهدیدات داخلی و خارجی تبدیل شود.
زیرو تراست بیشتر در کدام شبکه‌ها استفاده می‌شود؟
مدل امنیتی zero trust به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، در طیف گسترده‌ای از شبکه‌ها و سازمان‌ها کاربرد دارد. مهم‌ترین موارد استفاده عبارت‌اند از:
- شبکه‌های سازمانی و اداری
شرکت‌ها و سازمان‌هایی که با داده‌های حساس سروکار دارند (مانند بانک‌ها، بیمه‌ها یا شرکت‌های فناوری اطلاعات) برای جلوگیری از نفوذ داخلی و خارجی از زیرو تراست استفاده می‌کنند. - شبکه‌های مبتنی بر ابر (Cloud Networks)
با رشد سرویس‌های ابری، نیاز به یک مدل امنیتی قوی مثل زیرو تراست بیشتر احساس می‌شود. این مدل از دسترسی غیرمجاز به داده‌ها و اپلیکیشن‌های ابری جلوگیری می‌کند. - شبکه‌های آموزشی و دانشگاهی
دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی به دلیل تعداد زیاد کاربران و دستگاه‌ها، به امنیتی نیاز دارند که کنترل دقیق و پویا فراهم کند. zero trust در این محیط‌ها بسیار کاربردی است. - شبکه‌های دولتی و نظامی
برای حفاظت از اطلاعات حیاتی و جلوگیری از حملات سایبری پیشرفته، پیاده‌سازی زیرو تراست به یک الزام تبدیل شده است. - شبکه‌های سازمان‌های با کار از راه دور (Remote Work)
با افزایش دورکاری و اتصال کاربران از دستگاه‌های مختلف، zero trust کمک می‌کند تا دسترسی‌ها فقط برای کاربران معتبر و دستگاه‌های ایمن فراهم شود.
به طور کلی، هر شبکه‌ای که امنیت داده‌ها و کنترل دقیق دسترسی برای آن اهمیت بالایی دارد، می‌تواند از پیاده‌سازی زیرو تراست بیشترین بهره را ببرد.
بهترین راهکارهای پیاده‌سازی معماری زیرو تراست
یکی از بهترین روش‌ها برای اجرای مدل امنیتی زیرو تراست در سازمان‌ها، استفاده از زیرو کلاینت است. این دستگاه های ساده و بدون سیستم‌عامل مستقل، تمام پردازش‌ها را روی سرور مرکزی انجام می‌دهند، به همین دلیل سطح حملات و تهدیدات امنیتی به‌شدت کاهش پیدا می‌کند. مزیت آن ها این است که در این دستگاه ها، معماری zero trust به راحتی قابل پیاده سازی است و به عبارت دیگر، این دو به آسانی با یکدیگر ترکیب می‌شوند. در این معماری، اصل بر این است که هیچ کاربری به‌طور پیش‌فرض قابل اعتماد نیست و همه چیز باید به صورت مستمر اعتبارسنجی شود و zero client ها با اتصال امن به سرور و اجرای متمرکز اپلیکیشن‌ها، این امکان را فراهم می‌کنند.